4 marca 2018, g. 18:00


Antoni Cwojdziński "Freuda teoria snów" - czytanie performatywne

„Freuda teoria snów” była jedną z niewielu sztuk teatralnych, zagranych podczas okupacji w getcie warszawskim. Jej premiera odbyła się 8 listopada 1941 roku w sali Głównej Biblioteki Judaistycznej przy ulicy Tłomackie 5 w Warszawie, obecnej siedzibie Żydowskiego Instytutu Historycznego. W „Freuda teoria snów” wystąpili aktorzy scen żydowskich: Jonas Turkow i Diana Blumenfeld. Pod naciskiem niemieckiej cenzury sztukę grano pod zmienionym tytułem „Dialogi komiczne Żyda, Zygmunta Freuda”. Po 77 latach tekst Cwojdzińskiego ponownie zabrzmi w budynku przy ulicy Tłomackie 3/5, w ramach wystawy czasowej „Miejsce. Tłomackie 3/5”.

od reżysera:

Znamy obsadę sztuki i datę premiery - ale nic nie wiadomo o tym, dlaczego wybrano ten tekst, prostą komedię obyczajową, do wystawienia w miejscu oddzielenia, miejscu powolnej likwidacji wielkiej społeczności. Czy „Freuda teoria snów” miała być ucieczką od potwornych realiów? A może próbą wyjaśnienia tego koszmaru, z którego nie dało się wybudzić? Dziś, pamięć miejsca, w którym ponad 75 lat temu czytano dramat Cwojdzińskiego, może przemówić, by pomóc w poszukiwaniu sposobu uprawiania sztuki w czasach coraz ciaśniej zaciskającej się pętli, a powtórzenie „Freuda teorii snów” pozwoli na sprawdzenie co tak naprawdę znaczy to, że „w człowieku jest znacznie więcej niż człowiek przypuszcza".

___________________________

WYSTAWA: Miejsce. Tłomackie 3/5

wystawa czasowa Agaty Madejskiej, Ronit Porat i Anny Orłowskiej

kuratorzy: Anna Duńczyk-Szulc i Jakub Śwircz

Na zaproszenie Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma artystki: Agata Madejska, Ronit Porat i Anna Orłowska stworzyły prace, w których odnoszą się do wybranych wątków związanych z historią budynku Instytutu oraz jego najbliższego otoczenia. Bodźcem do tych artystycznych rozważań jest zbudowany na miejscu Wielkiej Synagogi i przypominający o jej braku Błękitny Wieżowiec, w którego lustrzanej powierzchni odbija się stojący obok gmach ŻIH-u.

Artystki traktują skomplikowane losy miejsca przy Tłomackiem 3/5 jako pretekst do refleksji nad tym, jak przeszłość może pozostawać częścią naszej obecnej rzeczywistości, jeśli nie pozwoli się jej odejść w niepamięć. Pracom artystek towarzyszy kontekstowy pokaz archiwalnych fotografii wzbogacony o komentarze historyków Instytutu, które przybliżają dzieje budynku zaprojektowanego przez Edwarda Zachariasza Ebera w 1936 roku.

od kuratora wystawy:

Budynek trwa i jest od blisko wieku świadkiem i uczestnikiem wydarzeń, które składają się na kolejne epoki. Już samo to, że jako nieruchomość, został poddany przepisywaniu wraz z okolicą jest czymś niezwykłym i pozwala spojrzeć na niego jako na miejsce szczególne. Rodzaj spięcia, pomostu pomiędzy epokami i kulturami. Jest punktem styku. To przepisywanie, budowanie tożsamości miejsca, z fragmentów, z ciężkiej pracy na pamięci, bardzo dobrze rymuje się z repetycjami zawartymi w tekście i jego historią. Tak jak budynek jest miejscem przez, które przebiegają kolejno wytyczane granice polityczne, czy dosadniej: reżimowe, tak tekst sztuki i jego kolejne wystawienia, poddanie cenzurze, również odciska podobne piętno.

na zdjęciach: Jonas Turkow i Diana Blumenfeld w sztuce "Teoria snów według Freuda" (jid. „Freuds teorie fun chalojmes”), źródło: ŻIH/Kibuc Bohaterów Getta